Początek jesieni w finansach samorządowych to znacznie więcej niż tylko przygotowania do zamykania roku. Wrzesień to idealny moment na dogłębną analizę i podjęcie strategicznych decyzji, które wpłyną nie tylko na tegoroczne wykonanie budżetu, ale także na płynność finansową jednostki i spełnienie relacji z art. 243 ustawy o finansach publicznych w kolejnych latach. Poniżej przedstawiam najważniejsze obszary, na które warto zwrócić uwagę, aby mieć pełną kontrolę nad budżetem i przyszłymi zobowiązaniami, a jednocześnie sprawić, że planowanie budżetu i WPF na 2026 rok będzie łatwiejsze.
1. Weryfikacja budżetu rocznego: Analiza dochodów
Analiza realizacji budżetu nie może ograniczać się do prostego porównania liczb. Należy zagłębić się w szczegóły, aby zidentyfikować potencjalne ryzyka i możliwości. Pamiętaj, że wartości, które będą przyjęte w planie budżetu na dzień 30 września br. będą kluczowe do kalkulacji relacji z art. 243 ustawy o finansach publicznych na etapie projektu WPF na 2026 rok i lata kolejne. Warto zatem dokonać analizy tych elementów budżetu, które są kluczowe do obliczenia tej relacji.
Analizę budżetu warto rozpocząć od weryfikacji planu dochodów, z naciskiem na dochody bieżące. Korzystne będzie dla nas każde działanie powodujące wzrost “in plus”. Sprawdź zatem, czy dotychczasowe wpływy z podatków lokalnych, opłat oraz subwencji są zgodne z prognozami. Jeśli widzisz gdzieś niedoszacowania i szansę na lepsze wykonanie – koniecznie wprowadź te zmiany w planie budżetu najpóźniej do 30 września. Ponadto szczególną uwagę należy poświęcić planom sprzedaży mienia, ponieważ to często nieregularne, ale znaczące źródło dochodów a jednocześnie uwzględniane w kalkulacji wskaźnika. Wyższy plan budżetu w tej kategorii będzie miał także pozytywne znaczenie dla kalkulacji indywidualnego wskaźnika zadłużenia w 2026 roku i latach kolejnych.
2. Weryfikacja budżetu rocznego: Kontrola wydatków bieżących
Warto oczywiście przyjrzeć się stronie wydatkowej budżetu. Dokonaj koniecznie wnikliwej weryfikacji wydatków bieżących. Zastanów się, które z zaplanowanych działań nie zostaną zrealizowane do końca roku, a tym samym mogą odciążyć już teraz nasz plan budżetu. Możliwe oszczędności warto przeanalizować pod kątem ich ewentualnego przesunięcia na inne, pilniejsze potrzeby lub, jeśli to możliwe, wykorzystania na wcześniejszą spłatę długu w 2025 roku.
Wrzesień to dobry czas na aktualizację planu odsetek i ewentualne korekty. Dodatkowo, jeśli planujesz zwiększenie wydatków bieżących, a nie jest to kwestia krytyczna, warto poczekać z wprowadzeniem zmian do października. Dzięki temu masz więcej czasu na dokładną analizę i upewnienie się, że zmiana jest w pełni uzasadniona, a z perspektywy wskaźnika plan na 30 września jest przyjmowany jako sztywny do prognozy WPF na 2026 rok, zaś kolumna przewidywanego wykonania 2025 roku jest bardziej elastyczna i dopuszcza możliwość wprowadzania ręcznych korekt na etapie sporządzania projektu WPF.
3. Dług i zobowiązania: Czas na optymalizację
Zarządzanie długiem to jedno z najważniejszych zadań Skarbnika. Wrzesień daje możliwość podjęcia działań, które obniżą koszty finansowania w przyszłości. Jak wspomniano wcześniej, warto ocenić, czy obecna nadwyżka budżetowa pozwala na wcześniejszą spłatę części zadłużenia. Jeśli tak – wrzesień to ostatni moment na podjęcie skutecznych działań w tym kierunku.
Warto rozważyć także ewentualną korektę planu kredytowego. Jeżeli z analizy wynika, że w 2025 roku jednostka nie będzie zaciągać wszystkich zaplanowanych kredytów, pożyczek lub emisji obligacji, należy rozważyć zmniejszenie planowanych przychodów w tych pozycjach jeszcze we wrześniu. Pamiętaj jednak o fundamentalnej zasadzie: nie wprowadzaj zmian w trakcie trwającego postępowania przetargowego na kredyt – poczekaj na rozstrzygnięcie i podpisanie umowy.
4. Inwestycje: Przegląd i plany na przyszłość
Zarówno projekty jednoroczne, jak i wieloletnie, wymagają szczególnej uwagi na tym etapie roku. Przejrzyj harmonogramy rzeczowo-finansowe. Zidentyfikuj ewentualne oszczędności, które mogą zostać wykorzystane, oraz projekty, które wymagają przesunięcia środków na kolejny rok.
Warto też zajrzeć do załącznika przedsięwzięć wieloletnich w WPF. Analiza jego aktualności jest kluczowa w kontekście planów na kolejne lata. Sprawdź, czy harmonogramy prac i źródła finansowania wieloletnich przedsięwzięć są nadal realistyczne i aktualne. Jeśli planujesz wprowadzenie nowych projektów, koniecznie przygotuj ich symulację w WPF, aby ocenić wpływ na przepływy finansowe i zdolność inwestycyjną JST.
5. Przygotowania do pozyskania finansowania
Jeśli w najbliższym czasie planujecie zaciągnięcie nowych zobowiązań, wrzesień jest idealnym momentem, aby rozpocząć ten proces. Przygotuj niezbędne uchwały na wrześniową sesję, które upoważnią zarząd do zaciągnięcia długu. Po wprowadzeniu ewentualnych zmian w WPF i uzyskaniu zgody Rady, przygotuj wniosek do Regionalnej Izby Obrachunkowej oraz rozpocznij procedurę przetargową na kredyt bądź procedurę negocjacji w przypadku obligacji. To bardzo ważne, aby środki wpłynęły na konto do końca tego roku.
Mądre decyzje teraz to mniej stresu pod koniec roku
Podsumowując, wrzesień to miesiąc, w którym proaktywne podejście do zarządzania budżetem przekłada się na realne korzyści. Dokładna analiza, optymalizacja zobowiązań i strategiczne planowanie to najlepsza droga do stabilności finansowej JST ale także, do spokojnej jesieni. Warto poświęcić odrobinę czasu teraz, a w listopadzie odzyskacie ten czas z nawiązką.
